Хятад хөрөнгө оруулагчидтай хэрхэн хэлэлцээ хийх вэ?

Өдгөө Хятадын компаниуд гадаадын компаниудад хөрөнгө оруулах нь нэмэгдэх болсон нь Хятадын хөрөнгө оруулагчидтай давуу тал бүхий гэрээ байгуулахын тулд менежерүүдэд хэлэлцээрийн хэв маягын ялгаатай талыг олж харах, түүнд бэлтгэлтэй байх шаардлага урган гардаг тул Хятадын хөрөнгө оруулагчидтай хэрхэн хэлэлцээр хийх тухай товч дурдая. 

Сүүлийн жилүүдэд Хятад дэд бүтцийн төслүүд ба бөөний үйлдвэрийн нөлөөгөөр бий болсон хурдацтай өсөлтөөс хэрэглээний эдийн засаг ба тогтвортой аж үйлдвэрт суурилсан алгуур өсөлтрүү чиглэх болсон. Тухайлбал, Хятадын компаниуд шинэ технологиудыг бий болгох, хэрэглээний чанартай бүтээгдэхүүнийг үйлдвэрлэх процесс эсвэл алдартай бренд, тогтвортой хөгжлийг дэмжихэд түлхүү анхаарч хөрөнгө оруулах боллоо. Үүний тод жишээ бол хүнсний салбар бөгөөд дунд болон өндөр орлоготой хятад хэрэглэгчид Хятадаас өөр орны чанартай хүнсний бүтээгдэхүүнийг худалдан авах сонирхолтой байдаг. Иймээс хятадын компаниуд гадаадын хүнсний компаниудыг онилох болсон. Хятадын бүтээгдэхүүн нь чанартай хэдий ч, брендүүд нь дэлхийн зах зээлд танигдаагүй байгааг ойлгож, олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн брендтэй гадаад компаниудтай хамтрах сонирхолтой байдаг. Pearl River Piano Group Ltd хэмээх хятадын хамгийн том төгөлдөр хуур үйлдвэрлэдэг компани Хойд Америк ба Европын том зах зээлд баттай зогсох үүднээс Ritmüller-ыг худалдан авсан нь үүний тод жишээ. 
Иймээс Хятадын хөрөнгө оруулагчидтай үр нөлөөтэй хэлэлцээ хийх үүднээс менежер хүн юу мэдвэл зохих вэ?
Хэдийгээр Хятад хүн эвтэй байхыг эрхэмлэн зөрчилдөхөөс аль болох зайлсхийхийг эрхэмлэдэг болов ч, бусад соёлын өнцгөөс хятад хөрөнгө оруулагчидтай хэлэлцээ хийхэд сөргөөцөлдөх тал үүсэхийг үгүйсгэхгүй. Ерөнхийдөө Хятад хөрөнгө оруулагчид давшингуй талдаа. Ялангуяа, эхлээд санал тавихдаа их хатуу, гар барихдаа гараа дээд талд нь тавих дуртай бөгөөд эцсийн шийдэлд хүрэх хүртлээ эв зохицол тийм ч чухал биш. Хэлэлцээ хийхдээ Хятад менежерүүд таныг нөхөр ч биш, хамтран ажиллаж байгаа хүн ч гэж үзэхгүй. Хятадын компаниуд бизнесийн ашиг сонирхолдоо хүрэхийн тулд хэлэлцээрийн ширээнд суудаг бөгөөд хэрвээ зорьсондоо хүрвэл урт хугацааны харилцаа нь эв зохицолтой гэж үзнэ.
Хятадуудтай итгэлцлийг тогтооход хугацаа хэрэгтэй. Хэлэлцээ хийж буй талууд ашиг сонирхол, байр суурийн талаар мэдээлэл хуваалцадаг бол хятадууд хэлэлцээрт хамтын итгэлцэлгүй гэсэн зарчмаар ханддаг талтай. Түүнчлэн хэлэлцээ хийхдээ өөрийн зүгээс олон асуудлыг тулган тавих атлаа нөгөө талынхаа ашиг сонирхлыг доогуур үнэлдэг. Шаардлагатай үед ач холбогдол багатай асуудалд буулт хийхэд бэлэн байдаг бол тэргүүлэх асуудалд хатуу байр суурь баримтлан янз бүрийн хувилбар санал болгон, хамгийн сайн шийдэлд хүрэх зохицуулалт хийдэг. 

Хятадад анх удаа сурахад анхаарах зүйлүүд

Дэлхийд бодлогоо хүлээн зөвшөөрүүлэх үүднээс Хятадын засгийн газар асар их хөрөнгө зарцуулж байгаагын үрээр сүүлийн жилүүдэд Монгол оюутнууд Хятадад голдуу тэтгэлэгтэй сурч байна. Тэтгэлэгтэй сурахын тулд Хятад оюутнууд асар их шүүлтүүр давдаг бол Монгол оюутнууд их азтай гэж хэлж болох ч нөгөө талаар Хятадад сурна гэдэг нэг талаар амар биш. Ингээд  Хятадад анх удаа очиж сурах гэж буй та бүхэнд дараах зөвлөгөө өгье.

1.Соёл. Монгол оюутнуудын хувьд Хятадад соёлын цочролд орох нь бага хэдий ч  Хятад асар өргөн уудам нутагтай тэр хирээр муж, хотууд бүр янз бүрийн амьдралын үнэт зүйлс, хандлага, хөгжлийн түвшин, тав тух өөр. Хятадад хаана ч явсан ариун цэврийн цаас авч явах хэрэгтэй. Хяналтын камер хаа сайгүй, крантны болон нийтэд зориулсан цэвэршүүлсэн уух нь эрүүл мэндэд сөрөг нөлөөтэй. Хүнээс их юмгүй учраас тэр дундаа томоохон хотуудад хувь хүний орон зай гэсэн ойлголт байгүй. Хятадад Монгол үндэстнүүд амьдардаг тул Монгол хүнийг ялгаварлах нь бага бөгөөд Монгол хүн Хятадад очоод царайны хувьд нэг их анзаарагдахгүй. Зарим тосгод гадаад хүнд хаалттай ханддаг байхад зарим томоохон хотууд маш нээлттэй. Хятадад хувь хүн, хувь хүний үнэт зүйл гэсэн ойлголт чухал биш агаад, Хятад оюутнууд багшийгаа их хүндэлдэг, бизнесийн ихэнхи хөтөлбөрийг эс тооцвол хичээл нь голдуу хэлэлцүүлэг гэхээс илүүтэй лекц хэлбэрээр өрнөх бөгөөд хувь хүний үнэт зүйл, сонирхол, таашаал тэр бүр чухал биш. 

2.Хятад хэл ихээхэн чухал. Хятад хэлгүйгээр хятадад сурч амьдарна гэдэг төсөөлөхөд бас л бэрх. Англи хэлээр хичээлээ үзэх бол Бээжин, Шанхай хотууд орчны хувьд боломж өндөртэй ч жижиг хотуудад тийм ч амар биш. Урт хугацаанд сурахаар төлөвлөсөн бол Хятад хэл сурах нь маш ач холбогдолтой. Хятад хэлний гэрчилгээ шаарддаг сургуульд таны түвшинг гэрчлэх оноогүй тохиолдолд эхний жилд хэлний бэлтгэлд суугаад 2 дахь жилээс үндсэн ангидаа элсэж болох боловч хавар нь түвшин тогтоох шалгалт өгөх ёстой. Шалгалтаа давахгүй бол тэтгэлэг цуцлагддаг. 1 жилийн дотор хичээлээ ойлгож, даалгавар хийх хэмжээнд хятад хэл сурах үндсэндээ боломжгүй. Гол нь суурь сайтай Хятадад ирэх шаардлагатай байж гэмээн 1 жилийн дотор шаардлагын хэмжээнд сурах боломжтой. Нэг жил зөвхөн хятад хэлний бэлтгэлд сууж байгаа тохиолдолд хавар нь хэлний шалгалтанд тэнцэж байж үндсэн зэргээр сурах эрхтэй байдаг тул маш богино хугацаанд ихийг амжуулах хэрэгтэй болдог. Хэрвээ HSK 1 буюу 150 орчим үгийн сангийн түвшний хятад хэлний мэдлэгтэй бол өөрийгөө товч танилцуулан, дэлгүүрээс худалдан авалт хийх л боломжтой. HSK 2 бол сургуулийн хотхонд зүг чигээ заалгуулах, цайны газраар үйлчлүүлэх мэдлэгтэй байдаг. HSK 3 буюу 600 үгийн сантай бол хичээлийн танхимд багшийн хэлж буй зүйлийн ерөнхий чигийг л ойлгоох боломжтой. HSK 4 бол өөрт тулгамдсан асуудлаа хэлж ойлгуулах, сурах бичгийг толь бариад ерөнхий санааг ойлгох чадвартай. HSK 5 бол лекцийг ерөнхийд нь ойлгохоос гадна, сурах бичгээ толь бариад бүрэн уншиж ойлгох, өөрийн санаагаа боломжийн илэрхийлнэ. HSK 6 бол Хятадад сурахад хангалттай бөгөөд цаашид өндөр түвшинд хүртэл хятад хэлээ сайжруулах боломжтой. Хятад хэл сурахад туслах дараах цахим хуудаснууд байна. www.chinese-tools.com, http://cctv.cntv.cn/lm/learningchinese/01/index.shtml   http://studymorechinese.com/    http://www.nciku.com/  http://hua.umf.maine.edu  http://iteslj.org  

Дараах холбоосоор хятадад байгаа хэлний курсүүдийг харж болно.http://www.mandarinhouse.cn/learn-chinese-in-china-university.htm. Хятадад хятад хэлийг сурахад дараах апп, цахим хуудсууд ач холбогдолтой. Ханзныхаа дуудлагыг мэдэхгүй бол зурах байдлаар Pleco App толь бичгийг ашиглах боломжтой. MDBG цахим хуудсыг орчуулгад төдийгүй үг хайхад ашиглах боломжтой. DeepL translator нь  google translater-с илүү нарийвчлалтай орчуулдаг. 

3.Олон нийтийн сүлжээний хэрэгслүүд ихээхэн хязгаарлагдмал. Facebook, Youtube, Twitter, Instagram, Whatsapp гэх мэт интернэт дэх олон нийтийн сүлжээний хэрэгслүүд хязгаарлагдмал байх агаад google-ийг Baidu, “WeChat” нь твиттерийг, фэйсбүүкийг “Ren Ren” орлохоор  Хятадууд зохиосон  байдаг. Хятад дахь Монголчууд VPN(Virtual Private Network)-р дамжуулан эдгээр сайтуудын блокыг гаргадаг утасны аппликэйшн хэрэглэдэг учир Хятадад зорчихоос  өмнө үнэгүй болон үнэтэй VPN-үүдийг утас болон компьютертээ суулгах хэрэгтэй. VPN-с гадна NordVPN, Surfsshield, Hotspot Shield-г хэрэглэх боломжтой. Хоорондоо харилцахад Wechat аппликейшнийг өргөнөөр ашиглахаас гадна мөнгө шилжүүлэх, хүлээн авахад ашиглах нь зардал багатай. Түүнчлэн зураг солилцох, мэдээлэл оруулах, дүртс дуудлага хийх, мэдээлэл авах, ном унших, кино үзэх, билет захиалах боломжтой. alibaba-н Amap апп-р байршил, хаяг олох боломжтой бөгөөд англи хэлээр бол Apple Maps хувилбарыг нь ашиглах боломжтой. Alibaba-Alipay апп-ыг Хятадад банкны данстай холбон QR code уншуулан төлбөр төлдөг. Taobao нь цахим худалдааны хамгийн том сайт бөгөөд барааг хүргэлтээр үйлчилдэг.  Хятадад CHINA UNICOM, CHINA MOBILE гэх мэт утасны операторуудын сүлжээнээс сонголт хийн дугаар авч болно. Дугаар авахдаа хэрэглээний багцаа сонгож болно. Тухайлбал, CHINA UNICOM 1 сарын 27 юань буюу хамгийн хямд багц бөгөөд 450 мб дата эрх, улс даяар 50 мин ярих эрх болон 50 мессейж эрх үнэгүй. Утасны нэгжийг зөвхөн Вичат эсвэл Алипэй-ээр цэнэглэдэг.  Baidu Map/百度地图/ аппаар метро, автобусанд суух, такси дуудахад хэрэглэдэг. 

4.Аюулгүй байдалдаа анхаарах хэрэгтэй. Хятадын их сургуулиудад өөр хэл, соёл бүхий орнуудын оюутнуудын хооронд зодоон гардагаас гадна хулгай, дээрэм тэр дундаа Өмнөд Хятадад багагүй гардаг тул дотуур байр болон сургуулийн хотхоноос гадуур явахдаа ихээхэн болгоомжтой байх хэрэгтэй. Мөнгө болон чухал бичиг баримтаа найдвартай газраа хадгалах, оюутны үнэмлэхээ биедээ байнга авч явна. Хятадад луйвраас сэргийлбэл зохино. Гадаадын иргэд Хятадад их хэмжээгээр бэлэн мөнгө авч явах, анхаарал болгоомжгүй байх, орчноо сайн мэдэхгүй байх нь луйварчдын олз болох шалтгаан болдог. тухайлбал, бохир мөнгө угаах үзэгдэл хятадад түгээмэл бөгөөд их хэмжээний мөнгөн дэвсгэр дотор хуурамч мөнгөн дэвсгэрт байх магадлалтай. Тэр дундаа 50 ба 100-ын дэвсгэртийг наандаж нимгэн байгаа эсэхийг сайтар шалгах хэрэгтэй. АТМ-ээс мөнгө авахдаа санаа зовох зүйлгүй. Харин жижиглэн худалдаа хийгчдээс мөнгөө хариулж авахдаа сайтар шалгах нь зөв. Хууль бус такси тэр дундаа Бээжингийн нисэх онгоцны буудал болон жуулчдын бүсэд жуулчдад асар өндөр үнээр үйлчилгээ үзүүлэх, үйлчилгээний хөлсөө авахдаа хуурамч мөнгөөр хурдан сольж, мөнгө чинь хуурамч байна гээд буцааж өгөх тохиолдол байдаг. Тухайлбал хуурамч тоолуур ашиглах нь элбэг. Зөвшөөрөлтэй таксинд суухыг зөвлөж байна. Очих газар, буух буудал, гарцаа мэдэж байвал метро нь  илүү амар. Цайны газарт гэмгүй царайлсан охидууд тэр дундаа яриа өдөн ойртох бөгөөд идэж уусан зүйлээ төлөхгүй алга болох зэргээр асар өндөр үнэтэй төлбөрт унагаах тохиолдол байдаг. Зарим цайны газрууд үнэтэй зүйлээ шууд тулгаж үйлчилгээ үзүүлэх тохиолдол ч байна. 

5.Сурах чадвар чухал. ITP TOEFL эсвэл НSК-н оноо хуурамчаар гаргуулаад, сургуульд зуучлуулж ирээд тэтгэлэг авлаа гэхэд хичээлээ ойлгохгүй, даалгавараа хийж чадахгүй, шалгалтаа амжилттай өгдөг нь тийм ч олон биш, жил эсвэл улирал бүрийн голч дүнг харгалзан үзэж байж, тэтгэлэг сунгах эсэхээ сургууль шийдвэрлэдэг. Монгол багш шиг хичээлээ хийгээд өгөөч гэж Хятад багш нар гуйхгүй, шаардахгүй, хятад багш нартай харилцахад их бэрхшээлтэй тул Монгол оюутнууд ч мэрийхгүй, багш нар ч дуугүй байж байгаад л дүн тавчихна. Засгийн газар, муж хотын болон сургуулийн тэтгэлэгийн шалгуураа хангаж чадахгүй хасагдах тохиолдол Монгол оюутнуудын дунд цөөнгүй гардаг. Манайхан тэтгэлэг нь ямар бэ гэж асуухаас ямар сургууль, ямар газар, ямар орчинд сурах гэж байгаа, өөрт чинь тохирох хөтөлбөр, мэргэжил мөн үү гэдгээ өөрөөсөө асуулгүй, бусдын саналаар хаа хамаагүй ямар ч оюутанг авахад бэлэн сургуульд зуучладаг тул сурахдаа мэрийдэггүй. Зуучлагч байгууллагууд нь Хятадад сурч байсан нь ховор, мэдээллийг ч хангалтай өгөх чадваргүй. Хүлээн авч буй сургууль нь гадаад оюутнуудад чиглүүлэх мэдээллийг тэр бүр өгдөггүй.Энд хэн нэгнээс хуулах, аргалах, мэхлэх, найрах тэр бүр боломжгүй. Хятадын их сургуулиудад хятад хэлээр суралцах тийм амар зүйл биш. Багш хятадаар ярина, унших материал, гэрийн даалгавар, шалгалт дандаа англи хэлээр байх нь бий. Нэг хичээлээр л гэхэд л 800 гаруй хуудастай зузаан ном өгнө. 1 улиралд доод тал нь 3 боть ном үзэх шаардлагатай болно. Ойлгохгүй зүйлээ Хятад хүүхдээс асууяа гэхээр хэлж буй зүйлийг нь ойлгохгүй, оюутнуудыг сурлагаар нь жагсаадаг тул сэтгэлээсээ туслах нь юу л бол. Монгол хүүхдүүд нийлээд сагс тоглоод байдаг хирнээ нийлээд хичээлээ давтахаа мэдэхгүй, уруу татах, цаг нөгцөөх, тоглох нь их, хэн нэгнээсээ асууя гэтэл бас л өөртэй нь адил бэрхшээлтэй, ингээд л хэл соёлоороо гадуурхагдаад ирэхээр нийлээд хэрэг төвөгт орооцолдоход хүрнэ. Сургуульд өрөө материалаа бүрдүүлээд суралцах эрхээ авч чадахгүй бол их сургуульд сурах бэлтгэл чинь хангагдаагүй байна гэсэн үг. Их сургуульд сурах чадвартай байхын тулд хэлний шалгалтаа хамгийн түрүүнд давах хэрэгтэй. Огт суургүй байгаад 1 жилийн дотор хичээлээ ойлгох хэмжээнд хятад хэл сурна гэдэг дийлэнх оюутнуудын хувьд бас л эргэлзээтэй. Хэлний шалгалтаа давахгүй бол тэтгэлэгийг нь бас л зогсооно.Хятадад сурах гэж байгаа бол өөр хэл соёлын орчинд дасан зохицох чадвартай байхаас гадна сайтар бэлтгэлтэй ирэх шаардлагатай болдог. Мэдээж бүх оюутанд дээрх бэрхшээлүүд тулгардаггүй ч дөнгөж ахлах сургуулиа төгсөөд ирж буй хүүхдүүдэд дийлэнхдээ тулгардаг гэдгийг хэлье.Хятадад суралцахад шаардах эрүүл мэндийн бичиг ба даатгал.  

6.Эрүүл мэнддээ анхаар. Хятадад суралцах бол сүүлийн 6 сарын хугацаанд хүчинтэй эрүүл мэндийн бичиг /外 国 人 体 格 检 查表Physical Examination Record for Foreigners/ шаарддаг. Уг бичгийг Монголд хийлгэсний дараа суралцах сургуулийн оршин байгаа харъяа эмнэлэгт дахин шалгуулж үзлэгт орно. Хятадад анх ирж буй гадаад оюутан 400-500 юань өөрийн зардлаар төлж үзлэгт хамрагдаx ба зүрх, уушиг, элэгний В, С вирус, ДОХ, сүрьегийн шинжилгээ хийлгүүлэх ба цусны шинжилгээгээр  В, С эсвэл өөр халварт өвчинтэй бол тэтгэлэгийг цуцлан буцаадаг тул Монголд бүх шинжилгээгээ үнэн зөвөөр өгөх хэрэгтэй. Засгийн газар, муж, хотын тэтгэлэгээр суралцаж байгаа оюутнуудын эрүүл мэндийн даатгалыг Хятадаас хариуцдаг бол өөрөө төлбөрөөрөө сурч байгаа бол оюутан ойролцоогоор 600-800 орчим юань төлнө.

Хятадад оюутан болсны дараа эмнэлгийн үйлчилгээ авах шаардлага гарвал даатгалын компани руу залгаад, эмнэлэгт үзүүлэх хүсэлтээ илэрхийлээд паспортын дугаар, овог нэрээ бүртгүүлнэ. Ингээд дугаар авч үйлчилгээ авна. Эмнэлэгт хэвтэхэд заавал 3 болон түүнээс дээш ортой өрөөнд хэвтэн эмчлүүлэх, өдөрт 600 юанийн эмчилгээ үйлчилгээ авах, хамгийн ихдээ хагалгаанд ороход 2000 юанийн зардлыг даатгалын компани даах ба үйлчилгээгээ авахаас өмнө даатгалаа хэрэглэх боломжгүй бөгөөд төлбөрөө зардлаасаа төлж эмчилгээгээ хийлгээд эмнэлгээс гарахдаа бүх төлбөрийн баримт, өвчтөний түүх, паспортын хуулбарын хамт даатгалын компани руу явуулсны дараа даатгалын компани өөрсдийн төлбөл зохих мөнгийг ажлын 20 хоногт данс руу шижлүүлнэ, 45 хоногын дотор даатгалын компанид бичиг баримтаа бүрдүүлж өгөхгүй бол мөнгө шилжүүлэхгүй, урьд нь өвдөөд л ирсэн юм аа даа гэх мэтээр өндөр үнэтэй, тусгай үйлчилгээнд даатгал үйлчилдэггүй тул эрүүл мэндийн даатгалд бүрэн найдах боломжгүй. Биеэ сайн бодохгүй бол ер нь хэцүү, бүх эм нь хятад хэлээр, өвдөөд хэвлтээ гэхэд асарч туслах хүн байхгүй, эмч нар нь хятадаар ярих нь бага, үзүүлээд бичиж өгсөн эм нь их үнэтэй,ургамлын гаралтай эм их хэрэглэдэг учир ойр зуурын ходоод гэдэсний, ханиадны, толгой өвдөхөд хэрэглэх бага сага эм аваад ирэхэд болно. Монголд байхад ер нь ханиад хүрлээ, халуурлаа гээд сармис эсвэл сонгинотой үхрийн махан шөл уугаад 2 хоног гэртээ байхад эдгэдэг л байсан, толгой, өвдлөө унтаад босоход зүгээр л болчихсон байдаг. Гэтэл энд эм л уухгүй бол эдгэдэггүй, эмнээс л салахгүй болох шинжтэй тул спортын талбай хаа сайгүй байдаг учраас дасгал сургуулилт сайн хийх хэрэгтэй шүү.  Доорх хавсралт бичгийг татаж аваад 1-р эмнэлэг болон Халдвартад албан ёсны хятад болон англи хэл дээрх маятыг бөглөж тамга даруулах ба үүнд зүрхний бичлэг, цээжний зураг, ДОХ, БЗХӨ-ний дэлгэрэнгүй шинжилгээг хавсаргах ба  визад ороход шаардлагагүй бөгөөд эх хувиа сургуульдаа бүртгүүлэхдээ өгнө. Хятадад очоод зөвхөн цусны шинжилгээг төлбөртэй өгнө. Доорх хавсралт бичгийг татаж аваад 1-р эмнэлэг болон Халдварт, эсвэл аймаг, дүүрэг, сум дундын болон хувийн эмнэлэгүүдэд албан ёсны хятад болон англи хэл дээрх маятыг бөглөж тамга даруулсан байна. Гадаадын иргэдийн эрүүл мэндийн шинжилгээний хуудас

7.Сургуулиа сайн судал. Хятадад ирэхээс өмнө сургуулийнхаа цахим хуудаснаас шаардагдах бүх мэдээллийг авах ёстой. Үүнд хаана аль хотхонд нь хүрч очих, тухайлбал зарим сургууль 2-оос дээш газар кампустай байх бөгөөд аль кампуст нь очих, хэрхэн бүртгүүлэх, юу авч явах ёстой байдаг, дүрэм журам нь ямар болох гэх мэтээр судалгаа хийнэ.

8.Зуучлалын агентууд, хувь хүмүүс. Зуучлалын агентууд болон бусад эх сурвалжаас буруу мэдээлэл авсны улмаас санхүүгийн ямар нэг эх үүсвэргүйгээр Хятадад ирж буй оюутнууд Хятадад ажил хийж, сургалтын төлбөр болон бусад зардлаа олох ямар ч боломжгүй. Ийм учраас суралцахыг сонирхож буй сургуулийн цахим хуудас болон цахим шуудан эцсийн хариу, үнэ зөв мэдээлэл болох учиртай тул хэн нэгний хэлсэн ярьсан зүйл баттай баримт болох албагүй.

9.Дүрэм журам хатуу. Жолооны үнэмлэхгүйгээр мотоцикль унахыг хориглодогоос гадна асуудал үүсгэвэл асар их торгууль төлөх эсвэл сургуулиас хөөгдөх хүртэл шийтгэл хүлээдэг гэх мэтчилэн хууль дүрмийг чанд баримтлах шаардлагатай болдог. Өөрийг чинь чанга шийтгэсэн эсвэл өөрт ноогдуулсан заалтын талаар гомдолтой бол сургуульдаа хандаж дахин тодруулах эрхтэй.

9.Хятадын соёлыг заавал сурах үүрэгтэй. Хятадын засгийн газар гадаад оюутныг сургахтай холбоотой нэгэн шинэ журам энэ оны 7-р сарын 1-нээс мөрдөж эхлэхээр боловсруулсан бөгөөд тухайлбал 25-р зүйлд боловсролын агуулгад Хятадын уламжлалт соёл, заншил, үзэл санаа, үндэсний оюун санаа, хууль, дүрэм журамтай холбоотой зүйлсийг заахыг үүрэг болгоод байна. 

10.Цаг агаар. Хятад өргөн уудам газар нутагтай тул цаг агаар харилцан адилгүй агаад хойд зүгрүүгээ илүү зундаа халуун, өвөлдөө хүйтэн байдаг бол өмнөд зүгрүүгээ өвөлдөө жиндүүвтэр, зундаа бүгчим, өвөлдөө жиндүүвтэр тул ямар ч хувцас хэрэгтэй. Өмнө зүгийн нутгууд өвөлдөө дулаан талдаа тул сургуулиудын байруудад халаат байхгүй тул өрөөндөө суухад даарах тул эсгийн углааш аваад явахад илүүдэхгүй. Мэдээж зарим сургуулиудын дотуур байр өрөөндөө агааржуулагчтай байдаг бол заримд нь байдаггүй, зарим сургуулийн дотуур байрны шал паркетен байхад, зарим нь плитагаар байдаг. Бас байнга бороо ордог чийг ихтэй өмнө зүгийн хотуудад ор хөнжлийн даавуу чийг татах тул нимгэн одеялон хөнжил, ноолууран цамц авч ирэхэд болно. Иймээс очихоосоо өмнө сурах гэж байгаа сургуулийнхаа байрладаг хот, мужийн цаг агаарыг судлах хэрэгтэй. 

​​​​​​11.Ачаалал даах чадвар чухал. Хятадын их сургуулиудад бие даах чадвар маш сайн байх ёстой бөгөөд унших материал ихтэй тул ачаалал даах чадвар маш чухал. Мэдээж аль нэг хэлний мэдлэг их чухал хэдий ч Монгол оюутуудын дутагдал бол бие даах чадвар бөгөөд Хятад багш багш хэзээ ч шахаж, шаардахгүй. Бүх зүйл өөрийн чинь зохион байгуулалт, хөдөлмөрөөс ихээхэн хамаарна. Бакалавраар суралцах гэж буй оюутны хувьд эхний 1-2 жил амаргүй жил байдаг. Анх удаа оюутан болж буй хүний хувьд англи болон хятад хэлээр мэргэжлийн сурах бичиг, багшийн лекцийг эх хэлний сэтгэхүйгээрээ ойлгоход бэршээлтэй талууд ажиглагдсан. Иймээс эхний ээлжинд ядаж мэргэжлийнхээ толь бичиг, эхний 1 жил үзэх сурах бичгийг монгол хэлээр аваад явахад илүүдэхгүй. Ихэнхи сургууль жил бүр оюутныг үнэлж, дүгнэж байж тэтгэлэгээ үргэжлүүлэн олгон эсэхээ шийдвэрлэдэг.

12.Хоол хүнс. Бээжин  гэх мэт хойд зүгийн хүмүүс мах, давс ихтэй хоол иддэг байхад өмнөд зүгийн нутгуудаар Монгол оюутнуудад идэхэд хэцүү, амт үнэтэй хоолнууд их байдаг. Маш их халуун ногоотой, мах огт байхгүй хоол хэрэглэдэг газар ч байна. Хамгийн чухал нь сургуулиа сонгохоос өмнө сайн судалгаа хийх хэрэгтэй. Ихэнхи байруудын эрүүл ахуй зэрэг шалтгаанаар крантны уснаас ууж болдоггүй, шүдээ ч угаадаггүй, ундны усаа худалдаж авч уух ба том 20 литртэй баллонтой ус гэхэд уднджаар 8 юань байдаг. 

13.Авч ирэх зүйлс.  Монголын аль нэгэн банкны олон улсад гүйлгээ хийх эрхтэй ам долларын болон union pay карт нээлгэвэл зүгээр, шимтгэл, үйлчилгээ зэргээрээ нэг их ялгагдахгүй тул, аль ч банкных байж болно. Тухайн карт руу доллараар тооцож монгол төгрөг хийж болох бөгөөд банк тухайн өдрийнхөө долларын зарах ханшаар бодох ба хятадад олон улсын картаа хэрэглэн АТМ-ээс юань гаргаж авах бол тухайн хятад банкны тухайн өдрийн доллар авах ханшаар тооцож гүйлгээ хийх ба гүйлгээ хийсний шимтгэл нэмж тооцно. Хэрэв монгол банкны олон улсын карт авч явж байгаа бол тухайн картнаасаа хятад АТМ ашиглан мөнгө авахдаа бүх мөнгөө нэг дор авах нь зүйтэй. Учир нь 10 юань ч 1000 юань ч авсан гүйлгээ хийсэн банкны шимтгэл адилхан байх болно. ICBC, ABC гэх мэт түгээмэл банкнуудын карт нээлгэж болно. Учир нь эдгээр банкнуудын АТМ олдоц сайтай. Карт нээлгэхээр очиход заавал хятад утасны дугаартай болсон байх шаардлагатайгаас гадна утсандаа тухайн банкныхаа мобайл мэссэж үйлчилгээ нээлгэх хэрэгтэй. Сар бүрийн үйлчилгээний хөлс нь 3 орчим юань байдаг бөгөөд сар бүрийн тэтгэлэг орсон эсэхийг шалгах боломжтой. Засгийн газрын тэтгэлэгт оюутан бол BANK OF CHINA-д карт нээлгэх хэрэгтэй. Нээлгэсэн дансны мэдээллээ тэтгэлэг хариуцсан багшдаа өгөөд энэ картандаа сар бүр стипендээ хүлээн авна. Монголоос Хятад руу гүйлгээ хийсний шимтгэл гээд 20-30 юань авдаг бол Хятадаас Монгол руу бараг шимтгэлгүй байдаг. Монголд худалдаалагдаж байгаа ор хөнжлийн даавуу Хятадаас голдуу орж ирдэг бөгөөд үнийн хувьд төдийлөн ялгагдахгүй тул авч ирэх хэрэггүй. Харин зарим сургууль шинэ ор хөнжлийн даавуу, хөнжил, гудас өгдөг. Өөрөө Хятадад худалдан авах бол дунджаар 350 юань байна. Хувцас хунар ч мөн Хятадад худалдаж авч болно. Ариун цэврийн бүтээгдэхүүнүүдийг хятадад авч болох хэдий ч шүдний оо, шампунь зэрэг нь тохирохгүй байна гэдгийг сонсож байсан. Зарим олдоц багатай байж болох зүйлсийг супермаркетүүдээс авч болно. Шүд шарлах нь бага тул ундны баллонтой усаар угаавал шүд шарлах нь бага. Хэрэглээд дассан эм тангаа аваад явбал зүгээр. Сарын тэтгэмж шууд буухгүй тул 2000 орчим юаны 1-2 сарын хэрэглээний мөнгөтэй ирэх хэрэгтэй. Мэдээж, оршин суух үнэмлэх, эрүүл мэндийн үзлэг, байрны барьцаа, аяга тавагнаас эхлээд зардал гарах учир энэ бүгдийг тооцсон байх ёстой. Онгоцоор нисэхэд 20 кг ачааг хилээр төлбөргүй гаргах учир өөрийн хэрэглэж дассан зүйл, ор хөнжлийн давуу зэргээ ч авчирч болно. Гэхдээ хилээр гаргадаггүй барааны жагсаалт гэж бий. Оруулсан постыг хараарай. 

14.Сургуулийн хотхон тайван. Сургуулийн хотхоноос гадуур бохир нийтийн 00, заваан газрууд, хөглөрсөн хог, түгжрээтэй зам, луйвар залилан, хулгай дээрэм, гадаад хүмүүст  дургүй хандах хандлага ажиглагддаг тул шаардлагагүй бол сургуулийн хотхоноосоо дандаа гарах шаардлагагүй. Сургуулийн хотхонд хаа сайгүй хяналтын камер байрлуулсан байхаас гадна шаардлагатай тохиолдолд дараах дугааруудад дуудлага өгч болно. 

Цагдаа: 110

Галын дуудлага 119

Түргэн тусламж: 120

15.Сургуульдаа хүрч очихдоо. Анх удаа сургуулиа олж очих гэж буй бол таны цахим шууданруу сургуульруугаа хэрхэн хүрэх тухай дэлгэрэнгүй мэдээлэл өгсөн байх ёстой. Хэрвээ ирээгүй бол сургуульруугаа цахим шуудан илгээгээрэй. Нэг бол та элсэн суралцах урилга авсан сургуулийнхаа цахим хаягруу нь нэвтэрч сургуульдаа хэрхэн хүрэх тухай мэдээллийг дэлгэрэнгүй авах боломжтой. Зарим хүүхдүүд ийм мэдээлэл ирээгүй, алга байна гэдэг ч үнэхээр сургууль шиг сургууль бол ийм мэдээлэл заавал байх ёстой. Жишээ нь Tsinghua их сургууль гэхэд цахим хуудсныхаа International Students Office буландаа  сургуульдаа  ирэхийн өмнө виз хэрхэн мэдүүлэх, ямар материал бүрдүүлж авч ирэх, эрүүл мэндийн шинжилгээг хэрхэн өгөх, дотуур байранд хэрхэн орох гээд бүхий л мэдээллийг өгсөн байна. Жишээ нь Хятадад ямар дарааллаар сургуульдаа хүрч очих вэ гэдгийг 

a.Виза мэдүүлэхдээ өөрийн орон дахь Хятадын элчин сайдын яаманд 6 сараас дээш сурах бол Х1, 6 сараас доош сурах бол Х2 виз мэдүүлэхдээ суралцах урилга, визний маягт болон бусад бичиг баримтыг бүрдүүлж өгнө. Х1 визатай оюутан Хятадад ирээд мөн эрүүл мэндийн шинжилгээнд заавал хамрагдана. Өмнө нь Хятадын сурах виз хэрхэн хүсэх тухай өмнө нь дэлгэрэнгүй бичсэн тул шаардлагатай бол өмнөх постыг уншаарай. 

b.Дотуур байрыг Хятадад ирэхээс өмнө хүсэлтээ гаргадаг бөгөөд суралцагчийн хүсэл сонирхолд тэр бүр нийцүүлэх боломжгүй байх агаад захиалгаа онлайнаар бөглөн төлбөрөө бас төлдөг ажээ. Сургуулийн хотхоноос гадуур буюу дотуур байрнаас гадуур амьдрах бол заавал зөвшөөрөл авдаг бол гэрийн бүлийн хүнтэйгээ хамт амьдрах бол сургуультайгаа урьдчилан зөвшилцөх хэрэгтэй. Ингээд та бүхэн дараах холбоосоор сургуульруугаа хэрхэн хүрэх, ямар бичиг баримт бэлдэж очихийг харж болно. 

c.Онгоцны буудлаас анх удаа сургуульдаа хүрэх шаардлагатай бол хууль ёсны зөвшөөрөл бүхий нэгдсэн тэмдэг, өнгө бүхий таксинд суухыг сургуулиуд зөвлөдөг. Тухайлбал Бээжингийн олон улсын нисэх онгоцны буудлаас Цинхуа ороход 35 км зам туулах ба 120 юаны зардал гарна. Хүсвэл автобусанд суух боломжтой ба заавал дамжих ёстой болдог бөгөөд зардлын хувьд ч арай хямд байдаг. 

d.Сургуулдаа ирж бүртгэл хийлгэсний дараа IC картаараа төлбөр тооцоо хийх боломжтой байдаг тул Хятадын банкинд данс нээлгүүлэх ёстой байх бөгөөд үүгээрээ төрөл бүрийн төлбөр тооцоо хийх боломжтой. 

e.Х1 виза нь 30 хоногын дотор хүчинтэй бөгөөд Хятадад ирсний дараа хугацаа дуусахаас ажлын 5 өдрийн дотор оршин суух зөвшөөрөл хүснэ. Оршин суух зөвшөөрөл хүсэхдээ сургуулынхаа гадаад оюутны албанд бүртгүүлэн эмнэлгийн даатгал болон хэрвээ төлбөрөө өөрөө төлөх бол сургалтын төлбөрөө төлж, сургалтын албанаас визны өргөдөл авч визний асуудал эрхэлсэн холбогдох агентад өгнө. Өөрийн сурах гэж буй сургуулийнхаа цахим хуудсаар орон дотуур байр, банкны үйлчилгээ, хичээлийн бүртгэл, цайны газар, интернэт, хичээлээ сонгох, эмнэлгийн үйлчилгээ, утас, сургуулийн журам, дүнгийн үнэлгээ гээд өөрт хэрэгтэй мэдэхийг хүссэн бүхий л үйлчилгээг авч болно. 

16.Хүүхдийн хамтаар суралцахаар явж байгаа бол. Сургуульдаа очоод визэндээ орсны дараа хүүхдээ эрүүл мэндийн даатгалд хамруулах хэрэгтэй. Засгийн газрын тэтгэлэг авсан оюутнуудыг харьяалах сургууль нь эрүүл мэндийн даатгалд хамруулдаг бол хүүхдийг нь хамруулдаггүй журамтай. Ус, хоол хүнс, цаг агаар зэрэг олон хүчин зүйлийн нөлөөгөөр хятадад очсоны дараа хүүхэд шинэ орчинд дасахын тулд багагүй хугацаа зарцуулдаг.  Нялх хүүхдэд  农夫山泉 гэсэн бичигтэй хүүхдийн ус хэрэглүүлбэл зохино. Хүүхэддээ нэмэлт тэжээл өгдөг бол эхний удаа Монголынх арай зохимстой. Хүүхдээ харьяа дүүргийнхээ эрүүл мэндийн төвд бүртгүүлж, эх хүүхдийн эрүүл мэндийн гарын авлага авах ингэснээр хүүхдээ вакцинд үнэгүй хамрагдуулах, тогтсон саруудад ерөнхий үзлэг хийлгэх болон цусны ерөнхий шинжилгээ зэргийг үнэ төлбөргүй хийлгэх боломжтой. Эрүүл мэндийн төвийн ойролцоо хүүхдийн вакцины төв байх бөгөөд вакцины цахим бүртгэлд бүртгүүлж, вакцины ногоон дэвтэрээ авна. Уг дэвтэрийг дагалдан вакцины тайлбар ном ирэх бөгөөд үүнд вакцины тухай дэлгэрэнгүй тайлбар байх болн

17.Өөрийн сургуулийнхаа дотоод журам, хичээл сонголт болон бусад асуудлын талаар цахим хуудас болон суралцах гарын авлагаас нь тодорхой мэдээлэлтэй ирсэн байх хэрэгтэй. Хятадад анх ирэхэд юу авч ирэх, ямар материал бүрдүүлж ирэх, сургуульдаа хэрхэн хүрч очих, бүртгэл хийх зэрэг мэдээллийг өмнөх постууддаа дэлгэрэнгүй байрлуулсан тул харж болно. Сургуульдаа анх ирэхдээ ямар бичиг баримт авч ирэх ёстой вэ? Гол бичиг баримтаа хамгийн багадаа 2 хувь бэлдэж, хятад хэлрүү орчуулсан байх шаардлагатай. Үүнд Элсэн суралцах эрхийн бичиг(хуулбар), Хятадад сурах визаны өргөдлийн маягт(JW201/JW202 маягт) (эх хувиар), Хэрвээ өөрөө төлбөрөө төлөх бол төлбөр, Хамгийн багадаа 2 хувь цээж зураг, Эрүүл мэндийн шинжилгээний бичиг ба цусны шинжилгээний бичиг(шаардлагатай бол эх хувиар), Гэр бүлийн гишүүдийн гадаад паспорт, виз, гэрлэлтийн гэрчилгээ, төрсний гэрчилгээ зэрэг нь Хятадад сурахаар ирэхдээ авч ирэх чухал бичиг баримтууд юм. Сургуулийн дүнгийн жагсаалт, банкны тодорхойлолт, багшийн болон ажил олгогчийн захиаг шаардлагатай үед зарим сургууль шаарддаг.

Хятадад суралцаж буй Монгол оюутнуудад тулгардаг түгээмэл бэрхшээлүүд  

Хятад боловсролын экспортоороо дамжуулан бодлогоо хүлээн зөвшөөрүүлэх үүднээс гадаад оюутнуудад бүхий л бололцоогоороо гар сунгах болсон нь Хятадад сурах Монгол оюутнуудын тоог эрс нэмэгдүүлсэн нь сайн талтай ч хэл соёлын өөр орчинд сурна гэдэг гэр орон, ойр дотныхноосоо хол, өөр хоол хүнс, цаг агаар, ахуй орчинд сурч хөдөлмөрлөх шаардлагатай тул их тэвчээр шаарддаг.Хятадад тэтгэлэгтэй суралцах эрх авлаа л бол ихэнхи хүүхдүүдийн сэтгэл нь ханачихдаг. Эцэг эхчүүд ч үр хүүхдээ сайхан газар ном сурах нь гэж ойлгодог. Энд сурахаар ирсэн л бол дөнгөж л эхэлж байгаа нь тэр.

Сургуулиасаа хасагдсан зарим хүүхдүүдийн сурах хүсэл эрмэлзлэл нь унтарч, өөртөө итгэлгүй болж байгаа нь харамсалтай. Тэдний дийлэнх нь эрэгтэй хүүхдүүд байгааг эцэг эхчүүд анхааралдаа авууштай. Хятад хэлээр суралцаж буй бакалаврын суралцагчдийн дийлэнх нь тэтгэлэгээ алдах, хасагдах эрсдэл өндөртэй байдаг нь дээр өгүүлсэнчлэн хэлний бэрхшээлээс гадна сурах чадвар, зорилгоо ухамсарлаагүй байгаатай үндсэндээ холбоотой.

Ямар ч сургуульд элсэн суралцах боломж дүүрэн байхад өндөр үнээр зуучлуулаад хасагдах эсвэл тэтгэлэгээ алдаж байгаа бол хэний буруу вэ? Манай зуучилж байгаа сургууль дэлхийн шилдэг их сургуулийн нэг нь, ажил хийх боломжтой, ирээд өөр сургуульд шилжих боломжтой, 1 жилийн дотор хэлээ сураад тэтгэлэгээ үргэлжлүүлээд 4 жил тэтгэлэгтэй сурах эрхтэй гэх мэтчилэн өрөөсгөл мэдээлэлд хууртагдаж ирсэн маш олон хүүхдүүд бий. Хятад хүмүүс өөрсдөө ч ажил олоод хийх боломж хомс байхад гадаад оюутанд ямар ажил олдох вэ, олдлоо ч хуулиараа гадаад оюутанд ажил хийх зөвшөөрөл өгдөггүй. Хятадад ирээд амилтгүй сурах бас нэг шалтгаан нь зуучлуулсан байгууллагаас буруу ташаа, хангалтгүй мэдээлэл авч ирсэнтэй шууд холбоотой. Зуучлуулсан бол ядаж хэлний чадвараа сайжруулах хэрэгтэй. Хэлний шалгалтыг өөрийн чадлаар давах чадвартай болтлоо их зүйлд суралцдаг. Мэдээж инжинер, менежментээр сурах бол математик сайн байх хэрэгтэй. Нэг зүйлийг дурдахад Хятад бол Хятад хэлтэн орон учраас англи хэлээр сурна гэдэг бас бэрхшээлтэй, англи хэлний ярианы орчин байхгүй тул ихээхэн өрөөсгөл байдаг гэдгийг хэлэх хэрэгтэй. Гадаад оюутан ба хятад оюутанг хамт дотуур байранд байлгадаггүй тул Монгол оюутанд ярианы чадвар дутмаг байх нэг нөхцөл болж байна. 

Эрүүл гарсны дараа эрүүл мэндийн шинжилгээний хариугаа тухайн байрлаж буй газрынхаа харьяа цагдаагийн газрын хаяг байршлийн тодорхойлолтын хамт Хятадад байнгын оршин суух зөвшөөрөл /Residence Permit/-ийг авна. 

Сургуульдаа газраар хэрхэн хүрч очих вэ? 

Удахгүй Хятадыг зорих гэж та бүхэнд газраар болон агаараар Хятадруу, сургуульдаа хэрхэн хүрч очих, явахын өмнө юу авч очсон байх, юуг урьдаас бэлдсэн байх, анхаарах зүйлсийн талаaр туршлагаа хуваалцая. Хэрэв ачаа ихтэй, эсвэл Монголд ойр хот, мужуудад сурдаг бол газраар дамжаад явах боломжтой.

1.УБ-Шанхай чиглэлд явах төлөвлөгөөтэй байгаа бол Улаабаатараас - Эрээн чиглэлд 55'000-аар автобус 10 цаг орчим, Эрээн - Бээжин унтлагын автобус  1 талдаа 200 юань орчим, 10 цаг орчим, Бээжин - Шанхай хурдны галт тэрэг – 553 юань 6 цаг орчим эсвэл нэг хувилбар нь вагоноор замын үүд 21000 төгрөг, Замын үүдээс Бээжинрүү автобусанд 220 юань нэг талдаа

2.Улаанбаатар-Бээжин орох бол Замын үүд-Бээжин маршрут байх ба УБ-аас Замын үүд 20800, Замын үүдээс Бээжинрүү 220 юань бөгөөд Эрээний вокзалд буухаар Бээжин явдаг унтлагын автобусууд байдаг.

3.Бээжин-Шанхай явах бол Бээжин Шанхайн хурдан галт тэрэгний билет Бээжингийн урд вокзал дээрээс явахаасаа өмнөхөн авна. 30 минут тутам явна. 550 юань, 5 цаг явна. Гэх мэтээр Бээжин эсвэл Шанхайгаас бүх хот, мужруу агаараар болон газраар хүрэх боломжтой. Лавлаж харах боломжтой https://www.qunar.com/

4.Хүсвэл УБ-Эрээн автобусаар явсны дараа Эрээнээс Бээжинрүү нэг талдаа 330 юань бөгөөд 1 цаг 30 минут ниснэ. Хэрвээ агаараа бол Монголын дурын авиа билет бичдэг компаниудад хандах боломжтой.

Хятадруу газраар явахдаа галт тэргэ, хувийн тэрэг, автобусаар дараах байдлаар хүрч байна. Тухайлбал, 

УБ-Замын Үүдийн чиглэлд галт тэрэг Даваа, Мягмар, Лхагва, Пүрэв, Баасан, Ням гарагуудад 17:20 минутад хөдлөх ба тасалбарын үнэ Тасалгаат 32,000, Унтлагын 19,000 төгрөг. Замын Үүдэд буусны дараа Эрээн хот руу хил гарах шаардлагатай бөгөөд ингэж хил гарахдаа хувийн тэрэг эсвэл олон улсын автобусанд суугаад гарч болно. Замын Үүдийн галт тэрэгний буудал дээр зогсож байгаа улс хооронд зорчигч тээвэрлэдэг автобусны билетийг тэндээсээ очоод авах ба  уг автобус Эрээн хотын Автобусны төв буудал дээр хүргэнэ. Тэндээсээ цааш Бээжин орох унаанд дамжин сууна. Билетийн үнэ 50 юань.

УБ-Бээжин-УБ олон улсын галт тэрэг.  УБ–БЭЭЖИН-гийн чиглэлийн шууд галт тэрэг 7 хоногт ганц удаа буюу Пүрэв гарагийн өглөөний 6:00 цагт хөдөлнө. Маргааш өдрийн 1:00 цагт Бээжингийн галт тэрэгний буудал дээр бууна. Буудлаас гарахад тасалбар шалгадаг тул та галт тэрэгний тасалбараа хаяж үрэгдүүлж болохгүй. Бээжингийн галт тэрэгний буудлаасаа гараад замын эсрэг талд метроны буудал байрлах бөгөөд та тэндээс метронд 4–6 юань төлөөд хүссэн газраа очих боломжтой. Тасалбарын үнэ 299,000 төгрөг.

Бээжин-УБ чиглэлд олон улсын галт тэрэг ням гарагт Бээжингийн олон улсын галт тэрэгний буудлаас хөдөлж маргааш өдөр Улаанбаатар хотод хүрэлцэн ирдэг.

2. Хувийн тэрэг. Төмөр замын буудал дээрээс хөдөлдөг бөгөөд аюулгүй байдлын хувьд эрсдэлтэй байж болзошгүй тул галт тэрэгнээсээ хоцорсон эсвэл яаралтай явах шаардлага тулгарсан нөхцөлд л жижиг тэрэг хөлслөх боломжтой. Тасалбарын үнэ 50,000 төгрөг.

3. Автобус. БЗД-ийн “ТЭНГЭР ПЛАЗА” дээрээс өглөөний 6 цагт УБ-БЭЭЖИНГИЙН олон улсын автобус хөдлөх бөгөөд тасалбарын үнэнд Сайншандад өдрийн хоол багтсан. Тав тухтай боловч өвлийн улиралд өглөөдөө их хүйтэн. Оройн 5 цаг орчмийн үед Эрээний автобусны буудал дээр ирж бууна. Тасалбарын үнэ 56,000 төгрөг

Галт тэрэг бол http://www.ubtz.mn/-с та цагийн хувиар, төлбөрийн талаар, нислэгийг http://www.ctrip.com/ -с үзэх боломжтой. Хятадад билет захиалахад хялбар сайт бол Ctrip юм. Англи хувилбар нь trip.com бөгөөд зочид буудал, нислэг, галт тэрэгний билет захиалах боломжтой. 携程旅行 хятад нэрээр апп-г нь татах боломжтой. 

Бээжингээс Шанхай хотын хооронд зорчих хурдны галт тэрэг туршилтын үеэр цагт 486,1 км хурдалж, дэлхийн хурдны дээд амжилтыг эвдсэн тухай өмнө нь та бүхэн сонсож байсан хэдий ч агаараар илүү хурдан, аюулгүй, 

 тав тухтай хэмээн иргэд хэлдэг тул та бүхэн сайтар тунгааж сонголтоо хийх боломжтой. Мөн анхаарах зүйл бол явах хугацаагаа тулгалгүй эртхэн захиалах хэрэгтэй. Хэрвээ Хятадруу анх удаа сурахаар явах гэж байгаа бол онгоцоор явах нь сэтгэлд амар. Англи хэл, хятад хэл аль аль нь байхгүй бол хэн нэгэнтэй хамт явбал зүгээр. Хятадын зарим сургуулиуд шинээр ирж буй оюутнуудаа онгоцны буудал дээр хүлээж авдаг бөгөөд урилган дээрээ энэ тухай явуулсан байдаг. Урилган дээр ийм мэдээлэл ирээгүй бол  сургуультайгаа холбоо бариад энэ талаар Free airport pick up service байгаа эсэх талаар тодруулж болно. Шөнө газардвал такси барихаас өөр аргагүй хүрэх ч бий. Таксиний жолооч нар англиар хэл нэвтрэлцэхгүй байх нь энүүхэнд. 

Вагон нэг чиглэлд олон давтамжтай явдаг болохоор эдгээр арр-уудын тусламжтайгаар суудал байгаа эсэхээ шалгачихаад D57 авъя гэдэг ч юм уу вагоноо сонгоод буух хоттойгоо хэлчихвэл билет авахад илүү амар байдаг.

Хятадад зорчихын өмнө дараах зүйлсийг анхаарах хэрэгтэй. 

1.Монгол улсын иргэн Хятадад зорчихын тулд хамгийн багадаа 6 сарын хугацаатай хүчинтэй гадаад паспортоор виз мэдүүлэх эрхтэй

2.Монгол улсын иргэн 30 хоногийн визгүй зорчих эрхтэй бөгөөд заасан хугацааг хэтрүүлэхгүй байх ёстой бөгөөд оршин суух зөвшөөрлийн хугацааг хэтрүүлсэн хоног тутам 500 юанийн мөнгөн торгууль төлдөг болохыг анхаарах

3.Визгүй зорчих 30 хоногын хугацаанд ажил хийх эрхгүй бөгөөд зөрчсөн нөхцөлд 5000-8000 юанын торгууль төлөх, ноцтой гэж үзвэл 2 долоо хоног хүртэл саатуулахыг анхаарах

4.Хятадын хилээр 20.000 юаньтай тэнцэхүйц валютыг биедээ авч орохыг зөвшөөрдөг. Заасан хэмжээнээс дээш валют авч явж байгаад баригдвал мөнгийг хураан мөнгөн дүнгийн 9%-тай тэнцэх хэмжээний валютаар торгоно. 

5.Хятадын хилээр авч орох, гарах үед заасан хориглосон барааг дайхгүй байхыг анхаарах хэрэгтэй.

Хятадын хилээр нэвтрэхдээ дараах зүлсийг авч орохыг хориглоно.

1. Буу, зэвсэг, сум, тэсэрч дэлбэрэх бодис

2. Хуурамч мөнгөн дэвсгэрт ба үнэт цаас 

3. Хятадын бодлого, эдийн засаг, соёл ба ёс суртахуунд сөргөөр нөлөөлөхүйц хэвлэмэл материал, кино, аудио бичлэг, зураг болон компьютерийн хэрэгсэлд хадгалсан 

4.Мансууруулах болон сэтгэцэд нөлөөтэй бодис 

5. Хүн ба амьтанд нөлөөлөхүйц хүнс, эмийн ба бусад зүйлс 

6. Амьтны гаралттай бүтээгдэхүүн:

a. Бүх амьд амьтан (нохой ба муурнаас бусад) тэдгээрийн үр хөврөл, донор, эр эс болон бусад генетик зүйлс 

b. Боловсруулаагүй мах ба махан бүтээгдэхүүн 

c. Амьтны сүү болон тэдгээрээс гаргаж авсан бүтээгдэхүүн

d. Өндөг ба тэдгээрээр хийсэн бүтээгдэхүүн 

e. Ургамлын гаралттай бүтээгдэхүүн, жимс, ногоо

f. Тамхи, тамхины навч, архи дарс(400 шихрэг тамхи, 2 литр архи ба дарсыг зөвшөөрдөг)

g.Хутга, хайч, сахлын хутга, притка 

Хятадын хилээс гарахдаа дараах зүйлсийг авч гарахыг хориглодог.

1.Хятадын хилээр нэвтрэхэд хориглодог дээрх зүйлсүүд

2.Төрийн нууцтай холбоотой гар бичмэл, хэвлэмэл бүтээгдэхүүн, кино, фото зураг, аудио дүрс бичлэг болон компьютерт хадгалсан зүйлс

3.Соёлын болон бусад биет үнэт зүйлс зүйлс

4.Нэн ховордсон амьтны болон ургамал, тэдгээрийн үр үндэс, дахин боловсруулсан материал

Хэрвээ Хятадын хилээр эдгээрийг зүйлсийг авч яваад баригдвал шийтгэл ноогдуулдаг. Урьдчилан мэдэгдсэн нөхцөлд хуураалгуулаад шийтгүүлэхгүй байх боломжтой. Ер нь таньж мэдэхгүй болон бусдын ачаа тээшийг дайхгүй байхыг зөвлөж байна.

Та бүхэн аян замдаа сайн яваарай.  

Хятадад сурдаг оюутнуудаас асуух зүйл байвал нээлттэй

https://www.facebook.com/groups/Mongoliansinchina

Түүнчлэн дараах мэдээллүүдийг унших боломжтой.

Хятадад анх удаа сурахад анхаарах зүйлүүд

Хятадын засгийн газрын тэтгэлэгт хэрхэн хүсэлт гаргах вэ?

Хятадын сургуулиудаас сурах сургуулиа хэрхэн сонгох вэ?

Хятадын засгийн газaр, муж, хотууд ба тусгай тэтгэлэгт хэрхэн хүсэлт гаргах вэ?

Хятад их сургуулиудынхаа чансааг нэмэгдүүлэх, олон улсад бодлогоо хэрэгжүүлэх зорилгоор хэд хэдэн төрлийн тэтгэлэг олгодог үндсэнд нь засгийн газрын, муж(хотын)-ийн, сургуулийн гэж ангилж болох бөгөөд үүнд А буюу хятадын элчин сайдын яам болон болосвролын яамаар дамжих, В буюу өөрөө сургууль ба хятадын тэтгэлэгийн зөвлөл/CSC/-ийн цахим хуудасруу хандан материалаа илгээх, С буюу торгоны замын цагаан хэрэм гэх мэт тэтгэлэгүүд, муж-хотын болон сургуулийн гэсэн тэтгэлэгүүд байдаг байна. С буюу торгоны замын цагаан хэрэм гэх мэт тэтгэлэгүүд, муж-хотын болон сургуулийн гэсэн тэтгэлэгүүдийн талаар дараа мэдээлэл оруулах болно. 

Тэтгэлэг(Chinese government scholarship) буюу ард түмний мөнгийг Хятадын засгийн газар олгох бөгөөд Тэтгэлэгт:

сургалтын төлбөр, байр, эрүүл мэндийн иж бүрэн даатгал, сар бүрийн мөнгөн тэтгэмж (бакалавр бол 2500 юань, мастер бол сар бүр 2500 юань буюу өнөөдрийн ханшаар 922500 төгрөг, докторын оюутан бол 3000 юань буюу 1104000 төгрөг)

Хэн өргөдөл гаргах эрхтэй вэ?

- бие бялдар эрүүл,

- өргөдөл гаргах хугацаанд сурахыг хүсэж буй их сургуулиуддаа өргөдөл гаргасан байх

- Күнзийн хятад хэлний хөтөлбөрт сурах хүсэлт гаргаж байгаа бол боломжгүй,

- Хятадад их сургууль төгсөөд 1-ээс дээш жил болж байгаа 

- Бакалаврт сурах бол 25-аас доош, Мастерт сурах бол 35 наснаас доош, доктор бол 40 наснаас доош байх 

Хятадын засгийн газрын тэтгэлэгт хүсэлт гаргахад юунд анхаарах вэ?

Хэрвээ Монголд байгаа яамдуудаар дамжин тэтгэлэгт хүсэлт гаргах бол материалаа бүрэн гүйцэд бүрдүүлж очих хэрэгтэй бөгөөд материал дутуу ирж дахин буцаж байгаа шалтгаанууд ерөнхийдөө яамны шаардлагад тавьсан зүйлсээс дутуу, орчуулсан нь дутуу жишээ нь ажлын тодорхойлолт, суралцах төлөвлөгөө гэх мэт, тамга тэмдэг, гарын үсэг дутуу, ажилласан жилийг шалгадаг. Өөрийг чинь бусдаас ялгаруулж чадах эрдэм шинжилгээний хуралд орж байсан материал, болон томоохон амжилтууд, шагнал урамшуулал зэрэг нь давуу тал болох бөгөөд хавсаргана. 

Тэтгэлгийн зарлал  жил бүрийн 2-р сард гарч  3-р сард Монгол Улс дахь БНХАУ-ын элчин сайдын яамнаас сонгон шалгаруулалт явуулдаг.

Тухайлбал бакалаврт суралцах сонирхолтой иргэдэд тавигдах шаардлага нь
Хятад, англи хэлний мэдлэгтэй,18-25 хүртэлх насны Монгол Улсын иргэн:
1. Монгол Улсын магадлан итгэмжлэгдсэн их, дээд сургууль, коллежийн 1, 2 дугаар ангид 3.0 ба түүнээс дээш голч дүнтэй суралцаж байгаа бол:
- бүрэн зөв бөглөсөн анкет (Агент 4961) Анкет нь тэтгэлгийн зар дээр татаж авахаар байрлуулсан байдаг учраас жинхэнэ зар гармагц тэндээс нь татаж авна.
- www.csc.edu.cn/studyinchina холбоосоор орж бүрэн зөв бөгөлсөн цахим анкет
- иргэний үнэмлэхний нотариатаар баталгаажуулсан хуулбар;
- бүрэн дунд боловсролын гэрчилгээний нотариатаар баталгаажуулсан хуулбар;
- суралцаж буй сургуулийн сургалтын албанаас сүүлийн улирлын дүнгийн тодорхойлолтын албажуулж ирүүлэх;
- англи болон Хятад хэлний чадварыг илтгэх сургалтад хамрагдсан бол гэрчилгээний хуулбар, шалгалт өгсөн бол баримтын хуулбар;

2. БНХАУ-ын их, дээд сургуулийн хятад хэлний бэлтгэл ангид суралцаж байгаа болон суралцаж төгссөн бол:
- бүрэн зөв бөглөсөн анкет Анкет нь тэтгэлгийн зар дээр татаж авахаар байрлуулсан байдаг учраас жинхэнэ зар гармагц тэндээс нь татаж авна.
- иргэний үнэмлэхний нотариатаар баталгаажуулсан хуулбар;
- бүрэн дунд боловсролын гэрчилгээний нотариатаар баталгаажуулсан хуулбар;

-  a/ суралцаж байгаа бол: БНХАУ-ын их, дээд сургуулийн хятад хэлний бэлтгэл ангийн дүнгийн тодорхойлолт, Монгол хэл дээрх баталгаат орчуулгын хамт
- б/ суралцаж төгссөн бол: Хятад хэлний бэлтгэл анги төгссөн гэрчилгээ, дүнгийн тодорхойлолтын нотариатаар баталгаажуулсан хуулбар, эдгээрийн Монгол хэл дээрх баталгаат орчуулгын хамт;
- в/ хятад хэлний түвшин тогтоох шинэ HSK шалгалтад 3 ба түүнээс дээш үнэлгээ авсан гэрчилгээтэй байх, 80 (A B) ба түүнээс дээш хувийн амжилттай суралцсан дүнгийн хуулбар, хятад хэлний түвшин тогтоох шинэ HSK шалгалтад 3 ба түүнээс дээш үнэлгээ авсан гэрчилгээтэй байх;

3.БНХАУ-ын их, дээд сургуулийн бакалаврын 1 дүгээр дамжаанд суралцаж байгаа бол:
- бүрэн зөв бөглөсөн анкет/анкет нь тэтгэлгийн зар дээр татаж авахаар байрлуулсан байдаг/
- иргэний үнэмлэхний нотариатаар баталгаажуулсан хуулбар;
- бүрэн дунд боловсролын гэрчилгээний нотариатаар баталгаажуулсан хуулбар;
- суралцаж буй сургуулийн сүүлийн улирлын дүнгийн албан ёсны тодорхойлолт;

Мастер, докторын зэргээр Хятадын засгийн Газрын тэтгэлэгт хүсэлт гаргаж буй иргэдэд тавигдах шалгуур нь 
Мастер бол:

- бакалаврын зэрэгтэй, 3.0 ба түүнээс дээш голч дүнтэй, хоёроос доошгүй жилийн ажлын туршлагатай байх шаардлагатай. 35 хүртэлх насны иргэд

Докторант

- магистр зэрэгтэй, 3.0 ба түүнээс дээш голч дүнтэй, хоёроос доошгүй жил ажилласан ажлын туршлагатай байх хэрэгтэй. 40 хүртэлх насны иргэд
БНХАУ-ын Засгийн газрын тэтгэлгийн аль нэг шатны сургалтад өмнө нь хамрагдаж байсан бол энэ тэтгэлгийг дахин олгохгүй.

дараах бичиг баримтуудыг эхний шатанд бүрдүүлдэг: 
- бүрэн зөв бөглөсөн анкет 
- иргэний үнэмлэхний нотариатаар баталгаажуулсан хуулбар;
- ажил, зан байдлын дэлгэрэнгүй тодорхойлолт;
- диплом, дүнгийн жагсаалтын нотариатаар баталгаажуулсан хуулбар (боловсролын баримт бичиг монгол хэл дээр биш бол монгол хэл дээрх албан ёсны орчуулгыг хавсаргах);
- англи, хятад хэлний түвшин тодорхойлох олон улсад хүлээн зөвшөөрөгдсөн шалгалт өгсөн бол хуулбар,
- хятадад бакалаврын боловсрол эзэмшсэн зардлаар суралцаж төгссөн тухай сургуулийн албан ёсны тодорхойлолт;
- суралцах төлөвлөгөө (монгол хэл дээр мөн хятад эсвэл англи хэлний аль нэгийг сонгож бичих, 500-аас цөөнгүй үгтэй байх);
- доктор зэргээр суралцах бол эрдэм шинжилгээний бүтээлийн жагсаалт, мастер зэргээр суралцагсдад давуу тал болдог. Урлагийн чиглэлээр суралцах бол өөрийн 2 бүтээлийг CD, VCD-нд буулган хавсаргана.
- Байгууллагын ажил, зан байдлын дэлгэрэнгүй тодорхойлолт /хамгийн сүүлд ажиллаж байсан байгууллага эсвэл одоо ажиллаж байгаа газраасаа тодорхойлолт авна. Үүнд ажиллаж байх хугацаандаа гаргасан амжилт, багаар ажиллах чадвар, манлайлал, хамт олонтойгоо харилцах харилцаа гээд бүхий л давуу талаа тодорхойлолтондоо тусгах хэрэгтэй. Мөн ажлынхаа хажуугаар мэдлэг мэргэжлээ ахиулах сургалт, төсөл хөтөлбөрт хамрагдаж, нийгмийн сайн сайхны төлөө сайн дурын ажил зохион байгуулж байсан бол давуу тал болно.

Сонгон шалгаруулалтыг БНХАУ-ын Боловсролын яамны холбогдох журмын дагуу БНХАУ-аас Монгол Улсад суугаа Элчин сайдын яам хариуцан зохион байгуулдаг ажээ.

Бакалаврын сургалтанд бүртгүүлсэн иргэд математик /30%/, англи хэл, хятад хэл/30%/-ний нэгдсэн шалгалтыг тестийн хэлбэрээр өгнө. Шалгалтандаа 60-аа дээш авсан хүүхдүүд ярилцлагандаа орно. Математик 800 гэсэн номноос материалууд шалгалтанд дээр хувилбараа ч солиогүй орж ирдэг бөгөөд Монгол хэлээр байдаг.

Хятад хэл, англи хэлний шалгалтанд writing байхгүй. 3 хичээлийн шалгалтаа нэгтгэж дүн нь гардаг аль хэлэндээ давуу бол сайн.

​​​​​​Тодорхой шалгуур, бүрдүүлэх материалыг үндэслэн эхний шатанд тэнцсэн иргэдээс ярилцлага авах бөгөөд үүнд бүрдүүлсэн бичиг баримтанд тулгуурлан үнэлж, ярилцлаганд орох иргэдийн нэрсийг тодруулж, ярилцлагын цагийн хуваарь, байршлыг зарладаг бөгөөд дунджаар 1 сарын өмнө зарлаж ярилцлага авдаг.  Ярилцлаганд орохдоо явуулсан бичиг баримтаа эх хувиар нь авчирна.  Монголоор ярьж болох хэдий ч англи эсвэл хятадаар ярьвал илүү давуу талтай бөгөөд ярилцлага нь тэтгэлэгт тэнцэхэд ихээхэн нөлөөтэй ажээ.

Ярилцлагад тэнцвэл хятадын элчин сайдын яам магистр шаардлагатай мэдээлэл, баримт бичгийн жагсаалт өгдөг бөгөөд өмнө нь бүрдүүлсэн бүх бичиг баримтаа англи эсвэл хятад хэлээр орчуулан, их сургуулийн багш нараасаа англи эсвэл хятад хэлээр тодорхойлолт авахаас гадна хятадын их сургуулиудад хандаж, интернетээр анкет бөглөнө. CSC-д дээд тал нь 3 сургууль сонгох боломжтой. Гурвууланд нь тэнцсэн нөхцөлд цаанаас нь шууд хуваарилдаг. Cуралцуулах шийдвэрийг хятадын боловсролын яам, тухайн улсын их сургууль хамтран шийддэг тул өөрийнхөө хүслээр сонгохгүй хэдий ч хятадын талаас сургуулиудыг санал болгодог тул өөрийн суралцахыг хүссэн сургууль, хотоо сонгож болно. Эцэст нь эрүүл мэндийн хуудас бөглөн бүх бичиг баримтаа гурван хувь бүрдүүлж, заасан хугацаанд хятадын элчин сайдын яаманд өгнө. 

Хятад хэлний бэлтгэлд суралцсаны дараа хятад хэлний түвшин тогтоох шалгалт өгч тэнцсэн тохиолдолд үргэлжлүүлэн үндсэн сургалтандаа хамрагдах ба шалгалтанд тэнцэхгүй бол тэтгэлэг шууд цуцлагдана. 

Tэтгэлэгт хамрагдахын тулд шалгуур нь

бакалавр 25, мастер 35, доктор 40 ба түүнээс доош настай байхаар заадаг.

 Бүрдүүлэх материал нь

- Өргөдөл
- Суралцах зорилгоо тодорхойлсон Эссэ /Бакалавр 500 үг, Мастер 800 үг, Доктор 1200 үг/
- Гадаад паспортын хуулбар
- Дипломын хуулбар, дүнгийн жагсаалт
- Багшийн тодорхойлох захиа 2 
- Цээж зураг 2 хувь
- Шагнал урамшуулал авч байсан бол батламж, сертификатууд
- Эрүүл мэндийн шинжилгээний хуудас шаардлагатай.

Энд нэмж тодруулах зүйл гэвэл 

Хятадын засгийн газрын тэтгэлэгийн сонгон шалгаруулалт шударга бус гэсэн яриа ерөөсөө тасардаггүй ч, 3 өдөрт 1000 орчим хүн бүртгүүлдэг гэхээр ямар их өрсөлдөөн байгааг харж болно. Хүсвэл та бүхэнд өөрөө сурахыг хүсэж байгаа сургуульруугаа шууд засгийн газрын тэтгэлэгт хүсэлт гаргax, муж ба хотын, сургуулийн тэтгэлэгт өрсөлдөх боломж та бүхэнд нээлттэй байна. Бид өмнөх хэсэгтээ мужийн тэтгэлэгийн тухай өгүүлж байсан билээ тэгвэл дараагын хэсэгтээ их сургуулийн тэтгэлэг, торгоны замын тэтгэлэгийн тухай дэлгэрэнгүй бичих болно. Энэ хэсэгт зөвхөн А буюу яамаар болон сургуульруу буюу В тэтгэлэгт материалаа хэрхэн явуулах тухай мэдээлэл оруулж байгаа билээ.

Дээр дурдсанчлан яамаар дамжих арга бөгөөд дараагын шатанд сурахыг хүсэж буй сургуульруугаа нэгэн зэрэг өргөдөл гаргасан байх ёстой. Энэхүү үйл явц нь В тэтгэлэг буюу сургуульруу өөрөө материалаа бүрдүүлэн тэтгэлэгт өрсөлдөх үйл явцтай ижил тул яам болон сургуульруу материалаа явуулах хүсэлтэй өргөдөл гаргагчийн хувьд ихээхэн чухал мэдээлэл байх болно.  

Хятадын засгийн газрын тэтгэлэгийн өргөдлийг жил бүрийн 10- сарын 1-нээс дараа жилийн 6-р сарын 30 хүртэл хүлээн авдаг байна. 

Хятадад тэтгэлэгтэй сурах сонирхолтой оюутнуудад хэд хэдэн төрлийн тэтгэлэг олгодог билээ. Тэдний нэг нь В төрлийн буюу тэтгэлэгт хүсэгч нь өөрөө эхлээд сурахыг хүсэж буй их сургуульд хүсэлт гарган, шаардагдах бүх материалуудыг бэлдэн, үүний дараа дээрх цахим хуудасруу нэвтрэн мөн шаардагдах мэдээллийг бөглөн тухайн сургуулийн шаардсан материалыг мөн адил бэлдэнэ. Өөрөө сургуульд хэрхэн хүсэлт гаргах тухай дараагын постоороо оруулсан билээ. Энэхүү постод засгийн газрын тэтгэлэгт хэрхэн хүсэлт гаргах талаар өгүүлж байгаа болно. Тухайн их сургууль материалыг шуудангаар илгээх эсвэл цахимаар илгээх шаардлага тавьсан бол тэр ёсоор нь хийнэ. Тодорхой хугацааны дараа тухайн сургууль өргөдлийн материалуудыг хянан үзээд тэтгэлэгтэй элсүүлэхийг хүсэж буй оюутнуудын нэрсийг Хятадын тэтгэлэгийн зөвлөл(CSC)-д танилцуулж шалгаруулалтыг хийдэг байна. Тухайн сургууль нь Хятадын засгийн газрын тэтгэлэг авах эрхтэй байх ёстой. Одоогийн байдлаар 200 гаруй их сургууль Хятадын засгийн газрын тэтгэлэгээр олон улсын оюутан авдаг бөгөөд зарим сургууль нь зөвхөн мастер ба докторын оюутнуудыг, зарим сургууль бакалавр, мастер, докторын оюутнуудыг нэгэн зэрэг хамруулдаг. 
Юуны өмнө дээрх цахим хуудасруу нэвтрэн шинээр бүртгүүлэх ба нэг цахим шуудангаар нэг л хүсэлт бөглөх ба дахин хүсэлт гаргах бол дахин өөр цахим шуудангын хаягаар хүсэлт гаргах боломжтой. Хэрэглэгчийн нэр үүсгэн цахим шуудангаараа дахин баталгаажилт хийлгэсний дараа дараах хуудас гарч ирнэ. 

Заавраас харахад дээрх мэдээллийг дурдсан байх бөгөөд ойлгомжтой бол дээрх цэсний application online гэсэн цэсийг сонгонo.

Дашрамд дурдахад А болон С төрлийн тэтгэлэгүүдэд мөн энэ хэлбэрээр бөглөх боломжтой. 

Дараах алхмаар хүсэлт гаргана.

1.laihua.csc.edu.cn эсвэл http:www.campuschina.org-д орж бүртгүүлэн International students гэсэн хэсэгт цахимаар бүртгүүлнэ. Хөтөлбөрийн төрөл буюу program category-д өөрийн сонгосон сургуулийнхийг бичнэ. Агентын дугаар буюу The Agent No-аас элсэн суралцахыг хүсэж буй сургуулийнхаа кодыг оруулж бичнэ. Кодын дугаар нь элсэхийг хүсэж буй сургуулийн цахим хуудсанд мөн байршуулсан байдаг. Шаардагдах хэсгүүдэд сургуульдаа бөглөсөн цахим хаягыг мөн ижил бөглөж оруулна. Бүх мэдээллийг шалгаж нягталсны дараа цахимаар илгээнэ(submit it online). Үүнийдараа CSC-ийн үүсгэсэн өргөдлийн маягтыг татаж аван өөрийн CSC serial number-ийг өргөдлийн маягтын зүүн доод буланд байгааг олж харан шалгана. Personal information, Education and Employment history, Language proficiency and employment history, other contact гэсэн хэсгүүд дэх + тэмдэгийг даран - тэмдэгт болгон шаардагдах мэдээллээ бөглөн, Supporting documents гэсэн хэсэг дэх + тэмдэгт даран зэргийн гэрчилгээ, диплом, дүнгийн хуулбарыг нотариатаар баталгаажуулснаар, сурах төлөвлөгөө эсвэл судалгааны  төлөвлөгөө, багш эсвэл их сургуулийн профессорын 2 шихрэг захиа, пасспортын хуулбар, цээж зураг, гадаадын иргэдийн эрүүл мэндийн үзлэгийн бичигдавуу тал болох бусад материалууд, хэвлүүлсэн бүтээлүүд, хэлний мэдлэгийг гэрчлэх баримт зэргийг хавсаргана.

2.Зарим сургууль хүсэлт гаргахдаа тухайн сурах гэж буй мэргэжлийнхээ тэнхмийн профессоруудаас хүлээн зөвшөөрсөн захиа буюу acceptance letter авсан байх шаардлага тавьдаг. Хятадын тэтгэлэгийн зөвлөлөөс олгох тэтгэлэгт хамаарах сургуулийн хөтөлбөрт зөвхөн хүсэлт гаргах боломжтой сургуулийн хөтөлбөрийг олсны дараа багш нартай нь холбоо тогтооно. Холбоо тогтоохдоо тухайн сургуулийн сурах тэнхмийн цахим хуудсанд байршсан багш нараас  өөрийн сонирхож байгаа судалгааны чиглэлтэй хамааралтай багш нарын цахим шуудан ба wechat-аар нь холбоо тогтоон өөрийн товч намтар, суралцах төлөвлөгөөгөө илгээн хүсэлт авдаг. Суралцах төлөвлөгөө ба товч намтар хэрхэн бичих тухай өмнөх хэсгүүдэд дурдсан билээ. 

3.Сургуулийнхаа цахим хуудасруу орж бүртгэл хийлгүүлнэ. Өөр нэрээр бүртгүүлбэл хүчингүй болгоно. Сургуулийнхаа Apply буюу элсэлтийн хэсэгрүү орж “CSC serial number” (жишээ нь: CSC16XXXXXXXX, ба энэ нь CSC ба csc биш гэдгийг анхаарна уу) -ийг авна. Бүртгүүлсний дараа дараах баримт бичгүүдийн хуулбарыг илгээнэ. Үүнд CSC өргөдлийнмаягт, бакалавр ба мастерийн диплом, дүнгийн хуулбарыг нотариатаар баталгаажуулснаар, товч намтар(боловсрол ба нийгмийн хувьд ямар амжилтанд хүрсэн талаар бусад өрсөлдөгчөөс тод ялгарахуйц бичсэн байх), сурах төлөвлөгөө эсвэл, судалгааны  төлөвлөгөө, их сургуулийн профессорын 2 шихрэг захиа, элсэхийг хүсэж буй сургуулийнхаа профессорын тодорхойлох захиа буюу acceptance letter, пасспортын хуулбар, гадаадын иргэдийн эрүүл мэндийн үзлэгийнбичиг(Physical Examination Record for Foreigners маягтыг манай өмнөх постоос харж болно. ), англи хэлээр суралцах бол хэлний мэдлэгийг гэрчлэх баримт тухайлбал IELTS 4 болон түүнээс дээш оноо , хятад хэлээр суралцах бол HSK 4 болон түүнтэй дүйхүйц гэрчилгээ, цагдаагын тодорхойлолт, банкны баталгаа, тухайн сургууль болон хөтөлбөрийн онцлогоос хамаарч нэмэлт баримтууд шаардаж болно. Тухайлбал урлаг ба архитектураар сурах бол өөрийн бүтээлээ хавсаргах шаардлага тавьдаг. 

5. Материалаа илгээсний дараа тухайн сургууль материал хүлээн авсныг мэдэгдэнэ.

Элсэхийг хүсэж буй сургуулиасаа асууж тодруулах зүйл байвал цахим шуудангын хаягаар нь хандана. 

Бакалаврын суралцагсийн тухайд

Бакалаврт  урьд жилүүдтэй харьцуулахад хятадын засгийн газрын тэтгэлэгт цөөн сургууль хүлээн авч байгаа бөгөөд B төрөл буюу дээрх арга замаар сургуульруугаа шууд хүсэлт гаргахаас гадна, А төрөл буюу мөн дээрх арга замаар хятадын тэтгэлэгийн зөвлөлийн цахим хуудсаар бүртгүүлэн, мөн адил сургуульдаа цахимаар бүртгүүлэн шаардагдах бүх материалуудыг хятадын элчин сайдын яамд өгнө.

Хятадын муж, хотын тэтгэлэгүүд, цагаан хэрэм ба торгоны замын тэтгэлэгүүдэд хэрхэн хүсэлт гаргах вэ?

Хятадын муж ба хотын засгийн газар олон улсад боловсролын хүртээмжээ нэмэгдүүлэх, сургуулиудаа олон улсад зэрэглэлийг нь нэмэгдүүлэх үүднээс олон улсын оюутнуудад зориулан тэтгэлэг жил бүр олгодог бөгөөд сургалтын төлбөр, дотуур байр, даатгалаас бүрэн болон хэсэгчилсэн байдлаар чөлөөлөхөөс гадна сарын цалинг өргөдөл гаргагчийн материалыг хянан үзэж олгох эсэхээ шийдвэрлэдэг. 

Хятадын муж хотуудын тэтгэлэг гэхээр л хүүхдүүд муу сургуулиудад сурах байх гэсэн болгоомжлол байдаг, эсвэл тэтгэлэгийн хэмжээ нь бага гэсэн ойлголттой байдаг. Тухайн муж хотууд дахь их сургуулиудын нэр хүнд өрсөлдөөн зэргээс шалтгаалан зөвхөн сургалтын төлбөртэй тэнцэхүйц тэтгэлэг эсвэл бүрэн буюу байр, даатгал, цалинтай тэтгэлэгийг ч муж хотуудын засаг захиргаа гадаад оюутнуудад олгодог. Үнэндээ Бээжингийн их сургуульд тэнцлээ гэхэд сургалтын төлбөрөө төлөх өөр ямар нэгэн санхүүгийн эх үүсвэргүй бол Бээжингийн засгийн газрын тэтгэлэгт хүсэлт гарган багадаа л үнэ төлбөргүй сурах бололцоо бүрддэг. Муж, хотын тэтгэлэгт өөрсдөө хүсэлт гаргах нь ямар нэг шалгалт өгөхгүй давуу талтайгаас гадна хэлний ямар нэгэн шаардахгүй байх нь олонтоо. Харин өргөдөл гаргагчдийн хувьд Бээжин, Шанхайн тэтгэлэгүүд нилээд өрсөлдөөнтэй байдаг бол бусад муж, хотуудаас төлбөрийн тэтгэлэг авах боломж өндөр байдаг. Тэтгэлэгийн хэмжээ нь тухайн тэтгэлэгийн журмаасаа шалтгаалан сургалтын төлбөр, дотуур байр, даатгал, бусад хураамжуудаас чөлөөлөн, сар бүрийн цалинг бүрэн болон зөвхөн сургалтын төлбөрийн 100% эсвэл тодорхой хувьтай дүйхүйц байдлаар жилд тодорхой мөнгөн дүнтэй дүйхүйц юанийг бүрэн болон хэсэгчлэн олгодог. Mуж хотын тэтгэлэг авсан бол засгийн газрын болон сургуулийн тэтгэлэг зэрэг авах боломжгүй бөгөөд сургуульдаа нэгэн зэрэг элсэн суралцах хүсэлт гаргасан байх ёстой. Бакалаврын зэргээр суралцагсадад HSK3-4 түвшин, мастер ба докторын зэргээр суралцахад оюутнууд HSK4-5 түвшинтэй бол давуу тал өгдөг хэдий ч тухайн сургуулийн нэр хүнд зэргээс шалтгаалан оноогүй байсан ч тэтгэлэгтээ тэнцүүлдэг. Түүнээс гадна голч оноо 80 эсвэл түүнээс дээш, суралцах чин хүсэл эрмэлзэл, зорилгоо илэрхийлсэн Хятадад суралцах төлөвлөгөө, мастер ба доткторт суралцах бол судалгааны төлөвлөгөө,өөрийгөө бусдаас давуу байж болох бусад баримтууд хавсаргадаг. Түүнээс гадна эрүүл мэнд сайтай байх шалгуур тавьдаг тул эрүүл мэндийн шинжилгээний бичиг, цагдаагын газрын тодорхойлолт ч мөн хавсаргадаг. Шинжилгээний бичгийг хаанаас авах, хаана хэрхэн хийлгэх тухай дараагын постдоо оруулах болно.  Бүрдүүлэх материалын хувьд ихэнхидээ:- Цээж зураг ,  - Шагнал урамшуулал авч байсан бол батламж, сертификатууд, - Эрүүл мэндийн шинжилгээний хуудас

- Өргөдлийн маягтыг холбогдох муж, хотын засгийн газрын цахим хуудас болон сурахыг хүсэж буй сургуулийнхаа цахим хуудсанд хандан нэгэн зэрэг хүсэлт гаргах

- Мастер, докторт сурах бол профессорийн ба ажил олгогчийн захиа, 12-р анги төгссөн бол тус тус 2 багшийн  тодорхойлолт, заавал албан бланкан дээр байх албагүй

- 12 жилийн гэрчилгээ, эсвэл их сургуулийн диплом, дүнгийн хамт баталгаажуулсан байх

- Суралцах төлөвлөгөө/судалгааны төлөвлөгөөг англи эсвэл хятад хэлээр бакалавр бол 600-аас дээш үгтэй, мастер ба доктор бол 800-аас доошгүй үгэнд багтаан бичнэ

- Хятад хэлээр сурах бол инжинер ба шинжлэх ухаанаар HSK 4, бусад мэргэжлээр бол HSK 5 бол давуу талтай, англи хэлээр сурах бол англи хэлний оноо буюу IBT 70/IELTS5.5 эсвэл гэрчилгээ байвал давуу талтай

- Гадаад паспортын хуулбар

- цагдаагын тодорхойлолт

- урлагаар бол бүтээлээ CD-р явуулах зэргийг суралцахыг хүсэж буй сургуульруугаа явуулна. 

Бакалаврт суралцах бол дунджаар 30 нас, мастер бол 40, доктор 50 хүртэлх насны хязгаарыг заасан байдаг. Хэлний бэлтгэлээр сурах бол мөн 50 хүртэлх нас заадаг.  Тэтгэлэгийн бүртгэл нь тухайн сургуулийн нэр хүндээс шалтгаалан жил бүрийн элсэлтийн бүртгэлийн хугацаа буюу дунджаар 1-р сард эхэлж, 7-р сар хүртэл үргэлжилдэг бөгөөд тэтгэлэгт шалгарсан бол жил бүр хяналтын хурлаар орж тэтгэлэгээ үргэлжлүүлэн олгох эсэхийг шийдвэрлэнэ. Хэлний оноо тэр бүр шаардаад байдаггүй шалгуур нь бага хэдий ч ихэнхидээ төлбөрийн хөнгөлөлттэй дүйхүйц тэтгэлэгүүд байдаг байна.  Тэтгэлэгт хамрагдах боломжтой сургуулийг хайхдаа эхлээд сурахыг хүсэж буй сургуулийнхаа тэтгэлэг/ 奖学金, scholarship/ гэсэн хэсгээс мэдэж болох боломжтой. Мөнen.study-shanghai.org, ww.ebeijing.gov.cn/Study/, ww.studyinjiangsu.org/, http://www.studyintianjin.com/Scholarship.html гэх

мэт цахим хуудсууд болон бусад дэлгэрэнгүй мэдээллийг дараах холбоосоор орж танилцаж болно. http://www.csc.edu.cn/studyinchina/scholarshiplisten.aspx?cid=105

Цагаан хэрэм тэтгэлэгт хэрхэн хүсэлт гаргах вэ?  

Хятадад сурах, судалгаа хийх зорилготой хөгжиж буй орны судлаачдийг дэмжих зорилгоор ЮНЕСКО-д зориулан Хятадын боловсролын яам энэхүү тэтгэлэгийг нэг хичээлийн жилд сургалтын төлбөр, байр, сар бүрийн амжиргаа, эрүүл мэндийн даатгалын зардлыг олгодог байна. 

Ингэхдээ:

1.Бакалавр зэрэгтэй бол 35, мастер зэрэгтэй бол 40-с доош насны иргэд жил бүрийн 1-4-р сарын хооронд Монгол дахь ЮНЕСКО-ын Үндэсний Комисстой холбогдож хүсэлт гаргадаг байна/Apply to the National Commission for UNESCO in your home country for CGS opportunity/. 

2.ЮНЕСКО-оос санал болгосон сургуулиудаас урьдчилсан байдлаар элсүүлсэн эрхийн авна/Apply to your target university for the Pre-admission Letter once recommended by UNESCO as an eligible candidate (you will receive an Award Letter for CGS Candidate/.

3.Хятадын тэтгэлэгийн зөвлөлийн цахим хуудасруу орж цахим анкет бөглөн, хэвлэж, Монголд байгаа ЮНЕСКО-той зөвлөлдөнө/Complete the online application procedure at CGS Information Management System for International Students (Visit http://www.csc.edu.cn/studyinchina or http://www.campuschina.org and click “Application Online” to log in), submit online the completed Application Form for Chinese Government Scholarship, and print a hard copy. Please consult the National Commission for UNESCO in your home country for Instructions of CGS Information Management System for International Students and Agency Number/.

4.Заасан хугацаанаас өмнө дараах материалуудыг ЮНЕСКО-ын үндэсний зөвлөлд өгнө/Submit all your application documents to the National Commission for UNESCO in your home country before the deadline/.

Өргөдлийн материалууд нь:

- Өргөдлийн маягт/Application Form for Chinese Government Scholarship (written in Chinese or English/

- Диплом ба дүнгийн хуулбарыг нотариатаар баталгаажуулна.

- тодорхойлох захиа - ширхэг, хэрвээ ахлах судлаач бол дэд профессороос дээш зэрэгтэй багшийн тодорхойлох захиа

- урлагын чиглэлээр сурах бол CD ба хуурцагт бүтээлээ илгээх

- 500-аас доошгүй суралцах эсвэл судалгааны төлөвлөгөө

- Хятадад хүчин төгөлдөр үйлчлэх гадаад иргэдийн эрүү мэндийн гэрчилгээ

- Сургуулиас ирсэн урьдчилсан байдлаар элсүүлэн сургах эрхийн бичиг

- HSK гэрчилгээ байвал хавсаргах

ЮНЕСКО-аас нэр дэвшүүлсэн өргөдөл гаргагчийг хятадын тэтгэлэгийн зөвлөл тэнцсэнд тооцдог ажээ. 

Цагаан хэрэм тэтгэлэгийн цар хүрээ их бага байхаас гадна Монголоор дамждаг тэтгэлэгүүд цаг алдуулж болзошгүй байдгыг анхаарах хэрэгтэй бизээ. 

Торгоны зам тэтгэлэгт хэрхэн хүсэлт гаргах вэ?  

Нэг бүс, нэг зам стратегийг хэрэгжүүлэх үүднээс торгоны замын тэтгэлэгийг санаачилсан бөгөөд Монгол улс нэг бүс, нэг замд оршдоггүй болов ч Хятад, ОХУ-ын нөлөөгөөр хамрагдаж байгаа тул энэхүү тэтгэлэгт хүсэлт гаргах боломжтой орнуудын жагсаалтанд хамрагддаг. Ерөнхийдөө Хятадын засгийн газрын тэтгэлэгт хүсэлт гаргахтай адил зарчмаар хятадын тэтгэлэгийн зөвлөлийн/CSC/ цахим хуудсаар дамжуулан хүсэлт гаргана. Гагцхүү нэг л хөтөлбөрт хүсэлт гаргах бөгөөд хөтөлбөрөө солих боломжгүй.  

Өргөдлийн материалыг ерөнхийдөө 1-4 сарын хооронд хүлээн авдаг байна. Мастер зэргээр суралцах бол бакалавр зэрэгтэй 35-аас доош насных байх бол докторын зэргээр суралцах бол мастер зэрэгтэй 40-өөс доош насных байх ёстой. 

Тэтгэлэгийн тухайд хүлээн авч буй сургуулийн элсэлтийн бодлогоос шалтгаалан бүрэн буюу сургалтын төлбөр, дотуур байр, эрүүл мэндийн даатгалын төлбөр, сар бүрийн амжиргааны зардлыг (мастер бол 3,000 юань, доктор бол 3,500 юань)хариуцдаг бол зарим сургууль хэсэгчилсэн буюу зөвхөн сургалтын төлбөртэй тэнцэхүйц зардлыг хариуцдаг байна. Тухайлбал, хэлний оноотой бол бүрэн тэтгэлэг авах магадлал өндөр байдаг бол хэлний оноо шаардаагүй сургуулиуд голдуу хэсэгчилсэн тэтгэлэг олгодог байна. 

Бүрдүүлэх материалын тухайд 

- Хятадын засгийн газрын тэтгэлэгийн өргөдлийн маягтыг бөглөн гарын үсэг зурна. Өргөдлийн маягтыг Хятадын тэтгэлэгийн зөвлөлийн цахим хуудаснаас(http://www.csc.edu.cn/laihua) татан авна. /Application Form for Chinese Government Scholarship with personal signature (printed by CSC), filled in Chinese or in English. It can be downloaded from CSC website (http://www.csc.edu.cn/laihua)/.

- Дипломын хуулбараа ноториатаар баталгаажуулна. Хэрвээ Монгол хэлээр бол англи эсвэл хятад хэлний аль нэгээр орчуулан мөн хавсаргана. Хэрвээ сурч байгаа эсвэл ажиллаж байгаа бол сурдаг  эсвэл ажилладаг гэсэн тодорхойлолт шаардагдана. Мөн англи ба хятад хэлээр байна. /Highest diploma (notarized photocopy). If applicants are university students or already employed, they shall also provide studying certificates or employment documents. Documents in languages other than Chinese or English must be attached with notarized translations in Chinese or English/.

- Дүнгийн хуулбарыг мөн ноториатаар баталгаажуулна /Academic transcripts (notarized photocopy). Transcripts in languages other than Chinese or English must be attached with notarized translations in Chinese or English./.

- Сурах төлөвлөгөө эсвэл судалгааны төлөвлөгөөг англи эсвэл хятад хэлний аль нэгээр нь 800 үгээс доошгүй бичих /A study or research plan in Chinese or in English (no less than 800 words)/.

- Дэд профессороос дээш зэрэгтэй багшийн тодорхойлох захиа-2 ширхэг /Two letters of recommendation in Chinese or English by professors or associate professors/.

- Сүүлийн 6 сар хүчинтэй Хятададад үйлчлэх гадаад иргэдийн эрүүл мэндийн гэрчилгээ/Photocopy of Foreigner Physical Examination Form (printed by Chinese quarantine authority and only for those whose period of studies in China lasts up to six months) filled in English/.

- Хүчин төгөлдөр HSK, TOFEL/IELTS-ын оноотой бол давуу талтай/Valid HSK Certificate or TOFEL/IELTS English Proficiency Certificate (Priorities will be given to applicants with language proficiency in Chinese or English)/

- Бусад нэмэлт материалууд үүнд тухайн хүлээн авч буй сургуулийн профессор багшийн хүлээн авсан захиа, хэвлүүлсэн судалгааны ажлууд, томоохон шагнал урамшуулал байж болно/Other additional documents (e.g.: acceptance by CUG professors, award certificates, papers, publications)/

Дээрх материалуудыг тухайн сургуулийн эслэлтийн бодлогооос шалтгаалан шуудангаар хуулбарыг нь илгээх эсвэл цахимаар хүлээн авдаг байна.

Тухайн сургууль өргөдлийн материалыг хянан тэтгэлэгтэй элсүүлж авах хүсэлтэй байгаа оюутны өргөдлийн материалыг хувилан хятадын тэтгэлэгийн зөвлөлд уламжилан эцсийн шийдвэрээ баталгаажуулдаг байна.  

Aсууж тодруулах зүйл байвал Хятад дахь Монгол оюутнуудын групэд нэгдэж бид дуртай хариулах болно. 

https://www.facebook.com/groups/Mongoliansinchina/

Хятадад анх удаа сурахад анхаарах зүйлүүд

Хятадын засгийн газрын тэтгэлэгт хэрхэн хүсэлт гаргах вэ?

Хятадын сургуулиудаас сурах сургуулиа хэрхэн сонгох вэ?

Хятадад сурахын давуу болон сул талууд